Oude stolpboerderij in Nibbixwoud onderzocht
7 oktober 2015
Afgelopen week heeft Archeologie West-Friesland een opgraving uitgevoerd aan de Dorpsstraat 52 op de T-splitsing met het Ganker in Nibbixwoud. Op de plek van het onderzoek stond een oude stolpboerderij en een 19de-eeuwse schuur. Voorafgaand aan de sloop is onderzoek gedaan waaruit bleek dat het vierkant van de stolp vermoedelijk uit 17de-eeuwse balken bestond. De balken zijn bemonsterd voor dendrochronologisch onderzoek. Uit aanvullend historisch vooronderzoek bleek dat er naast resten van de stolpboerderij ook sporen van eventuele voorgangers, misschien zelfs middeleeuwse, aanwezig konden zijn. Ten slotte was er door de ligging van het terrein op een zandige rug kans op resten uit de Midden-Bronstijd (ca. 1.800 v. Chr).
Geheel volgens verwachting werden inderdaad resten uit de Midden-Bronstijd gevonden. Voornamelijk op de locatie van de schuur kwam een mooie oude akkerlaag met kruisende krassen van de eergetouwploeg en hoefindrukken van vee tevoorschijn. Na de Bronstijd is het gebied niet meer gebruikt tot de ontginning in de Middeleeuwen. Vermoedelijk gebeurde dat in de tweede helft van de 12de eeuw. Uit dit oudste Nibbixwoud stammen vele kuilen die zijn gevuld met brokken veen en klei. Mogelijk zijn dit een soort daliegaten die werden gegraven om de grond meer geschikt te maken voor akkerbouw. In deze fase woonde men vermoedelijk nog niet op dit terrein langs de Dorpsstraat. In de fase die hierop volgde werden meerdere sloten parallel aan en haaks op de Dorpsstraat gegraven. Het lijkt erop alsof deze niet heel lang dienst hebben gedaan en vrij snel zijn dichtgegooid. Mogelijk heeft dit te maken met het in gereedheid brengen van het terrein voor bewoning. Na de demping van de sloten werd het terrein in zijn geheel flink opgehoogd met klei en zand. Dit lijkt in meerdere fasen te zijn gebeurd, maar over de tijdspanne is nu nog niet veel bekend. Vooralsnog lijkt het erop alsof de laatste ophoging in de 14de eeuw plaatsvond.

Hierop is het eerste huis gebouwd. Van dit gebouw zijn meerdere opvolgende kleivloeren met haardplaatsen gevonden en enkele paalkuilen. Het lijkt erop alsof het eerste huis aan de westzijde van het terrein haaks stond op de Dorpsstraat. Een volledige plattegrond kon helaas niet worden gereconstrueerd. Het pand is vermoedelijk volledig van hout geweest. Meerdere gevonden waterputten horen bij deze bewoningsfase. Waarschijnlijk stond het houten huis hier totdat de stolp werd gebouwd. Wanneer dit precies gebeurde is nog niet bekend, vermoed wordt dat men de stolp tussen 1600 en 1650 bouwde.

Van de stolpboerderij zijn meerdere schoorsteenfunderingen met haardplaatsen teruggevonden. Aan de achterzijde van een van de haardplaatsen kwam de onderzijde van een gietijzeren haardplaat tevoorschijn. Zoals vaker is ook hier in de loop van de tijd de haard verplaatst. In de oudste fase stond de haard haaks op het woondeel aan de westzijde van de stolp. In de fase hierop draaide de haard een kwartslag en kwam deze in de lijn van de westelijke poeren te liggen. Dit heeft waarschijnlijk te maken met een vergroting van het staldeel als gevolg van een verandering in de bedrijfsvoering. In de 18de eeuw kwam de nadruk te liggen op zuivelproductie in plaats van vleesproductie en akkerbouw; een meer gemengd agrarisch bedrijf. Binnen het staldeel van de stolpboerderij werden meerdere waterputten gevonden die werden gebruikt voor de watervoorziening van het vee. Een van de putten was gefundeerd op een houten karrenwiel waarvan opvallend genoeg de spaken en de as nog aanwezig waren.

Het onderzoek is inmiddels afgesloten. Over enige tijd volgt de publicatie.